23 maja 2024 13:40
Brudnopis księgowego – garść przepisów do egzaminu na doradcę podatkowego. Cz. 1
Od niedawna zaczęłam intensywnie przygotowywać się do egzaminu na doradcę podatkowego. Jak się pewnie domyślacie, przepisów podatkowych jest cała masa. Opracowanie, zgłębienie ich sensu i ogarnięcie ich znaczenia w szerszym kontekście jest niezwykle czasochłonne, łatwo można się pogubić. Ustawy lubią się odwoływać do innych aktów prawnych, więc materiału jest zazwyczaj jeszcze więcej, niż nam się pierwotnie wydawało. Jestem zwolenniczką zaglądania do każdego przepisu, który jest w choćby minimalnym stopniu powiązany z zagadnieniem, którym się zajmuję, ale wiąże się to z bardzo długim wertowaniem różnych ustaw, interpretacji. Potraktujcie cykl „Brudnopis księgowego” jako zbiór przepisów, których zgłębienie przyda się osobom, które przymierzają się do egzaminu na doradcę podatkowego. Nie są to opracowania naukowe – ot, luźne zapiski czasem chaotycznej księgowej, która złapała je w locie i uznała, że przydadzą się innym :) Nie będę ich komentować, jedynie napiszę krótko czego dany artykuł dotyczy. Mam nadzieję, że komuś również się przydadzą takie szybkie notatki :) Życzę wszystkim powodzenia w nauce, trzymajmy za siebie kciuki!
! Ważna uwaga: przepisy, na które się w tym artykule powołuję mogą mieć w przyszłości inne brzmienie, mogą zostać uchylone, dlatego weźcie to pod uwagę, jeśli natraficie kiedyś na ten artykuł i będziecie chcieli z niego korzystać.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.
Art. 79 ust. 1 (skarga do Trybunału Konstytucyjnego)
Każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji.
Art. 84 (ponoszenie ciężarów i świadczeń publicznych)
Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie.
Art. 87 ust. 1 (źródła powszechnie obowiązującego prawa)
Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.
Art. 87 ust. 2 (akty prawa miejscowego)
Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego.
Art. 88 (zasady i tryb ogłaszania)
1.Warunkiem wejścia w życie ustaw, rozporządzeń oraz aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie.
2.Zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych określa ustawa.
3.Umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie są ogłaszane w trybie wymaganym dla ustaw. Zasady ogłaszania innych umów międzynarodowych określa ustawa.
Art. 89 (umowy międzynarodowe)
1.Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli umowa dotyczy:
1) pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych,
2) wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,
3) członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej,
4) znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,
5) spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy.
2.O zamiarze przedłożenia Prezydentowi Rzeczypospolitej do ratyfikacji umów międzynarodowych, których ratyfikacja nie wymaga zgody wyrażonej w ustawie, Prezes Rady Ministrów zawiadamia Sejm.
3.Zasady oraz tryb zawierania, ratyfikowania i wypowiadania umów międzynarodowych określa ustawa.
Art. 91 (umowy międzynarodowe)
1.Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.
2.Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.
3.Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami.
Art. 92 (rozporządzenia)
1.Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu.
2.Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji, o których mowa w ust. 1, innemu organowi.
Art. 93 (uchwały i zarządzenia)
1.Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjnie podległe organowi wydającemu te akty.
2.Zarządzenia są wydawane tylko na podstawie ustawy. Nie mogą one stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów.
3.Uchwały i zarządzenia podlegają kontroli co do ich zgodności z powszechnie obowiązującym prawem.
Art. 94 (akty prawa miejscowego)
Organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów. Zasady i tryb wydawania aktów prawa miejscowego określa ustawa.
Art. 168 (JST a podatki i opłaty lokalne)
Jednostki samorządu terytorialnego mają prawo ustalania wysokości podatków i opłat lokalnych w zakresie określonym w ustawie.
Art. 188 (Trybunał Konstytucyjny)
Trybunał Konstytucyjny orzeka w sprawach:
1.zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją,
2.zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie,
3.zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe, z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,
4.zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych,
5.skargi konstytucyjnej, o której mowa w art. 79 ust. 1.
Art. 217 (ustawa jako akt do nakładania podatków, przyznawania ulg, itp.)
Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy.
Art. 239 (Trybunał Konstytucyjny)
1.W okresie 2 lat od dnia wejścia w życie Konstytucji orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją ustaw uchwalonych przed dniem jej wejścia w życie nie są ostateczne i podlegają rozpatrzeniu przez Sejm, który może odrzucić orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego większością 2/3 głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Nie dotyczy to orzeczeń wydanych w następstwie pytań prawnych do Trybunału Konstytucyjnego.
2.Postępowanie w sprawach o ustalenie przez Trybunał Konstytucyjny powszechnie obowiązującej wykładni ustaw wszczęte przed wejściem w życie Konstytucji podlega umorzeniu.
3.Z dniem wejścia w życie Konstytucji uchwały Trybunału Konstytucyjnego w sprawie ustalenia wykładni ustaw tracą moc powszechnie obowiązującą. W mocy pozostają prawomocne wyroki sądu oraz inne prawomocne decyzje organów władzy publicznej podjęte z uwzględnieniem znaczenia przepisów ustalonego przez Trybunał Konstytucyjny w drodze powszechnie obowiązującej wykładni ustaw.
Ustawa z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych
Art. 4 (wejście w życie przepisów)
1.Akty normatywne, zawierające przepisy powszechnie obowiązujące, ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie czternastu dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt normatywny określi termin dłuższy.
2.W uzasadnionych przypadkach akty normatywne, z zastrzeżeniem ust. 3, mogą wchodzić w życie w terminie krótszym niż czternaście dni, a jeżeli ważny interes państwa wymaga natychmiastowego wejścia w życie aktu normatywnego i zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie, dniem wejścia w życie może być dzień ogłoszenia tego aktu w dzienniku urzędowym.
3.Przepisy porządkowe wchodzą w życie po upływie trzech dni od dnia ich ogłoszenia. W uzasadnionych przypadkach przepisy porządkowe mogą wchodzić w życie w terminie krótszym niż trzy dni, a jeżeli zwłoka w wejściu w życie przepisów porządkowych mogłaby spowodować nieodwracalne szkody lub poważne zagrożenia życia, zdrowia lub mienia, można zarządzić wejście w życie takich przepisów z dniem ich ogłoszenia.
Art. 6 (termin wejścia w życie)
1.Przy obliczaniu terminu wejścia w życie aktu normatywnego określonego w dniach nie uwzględnia się dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przypadków, gdy akt normatywny wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.
2.Terminy wejścia w życie aktu normatywnego określone w tygodniach, miesiącach lub latach kończą się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada dniu ogłoszenia, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca.
Art. 7. (akty normatywne wydawane na podstawie ustaw)
Akty normatywne wydawane na podstawie ustaw można ogłaszać w okresie od dnia ogłoszenia danej ustawy, a przed dniem jej wejścia w życie; akt taki nie może wejść w życie wcześniej niż ustawa.
Art. 9 ust. 1 (Dziennik Ustaw)
W Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, zwanym dalej „Dziennikiem Ustaw”, ogłasza się:
1) Konstytucję;
2) ustawy;
3) rozporządzenia z mocą ustawy wydane przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej;
4) rozporządzenia wydane przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Radę Ministrów, Prezesa Rady Ministrów, ministrów kierujących działami administracji rządowej, przewodniczących określonych w ustawach komitetów, będących członkami Rady Ministrów, oraz Krajową Radę Radiofonii i Telewizji;
5) teksty jednolite aktów określonych w pkt 1–4;
6) orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczące aktów normatywnych ogłoszonych w Dzienniku Ustaw;
7) uchwały Rady Ministrów uchylające rozporządzenie ministra.
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi
Art. 15 (Naczelny Sąd Administracyjny - NSA)
§ 1.Naczelny Sąd Administracyjny:
1) rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych, stosownie do przepisów ustawy;
2) podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych;
3) podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej;
4) rozstrzyga spory, o których mowa w art. 4;
5) rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na mocy odrębnych ustaw.
§ 2.Do rozstrzygania sporów, o których mowa w art. 4, oraz do rozpoznawania innych spraw należących do właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na mocy odrębnych ustaw stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym. Spory, o których mowa w art. 4, Naczelny Sąd Administracyjny rozstrzyga na wniosek postanowieniem przez wskazanie organu właściwego do rozpoznania sprawy. Postanowienie wydaje sąd w składzie trzech sędziów na posiedzeniu niejawnym.
Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych
Art. 20a. (ogłoszenie stawek podatku w ciągu roku)
1.W przypadku nieuchwalenia stawek podatków lub opłat lokalnych, o których mowa w art. 5 ust. 1, art. 10 ust. 1 oraz art. 19 pkt 1 lit. a–d, stosuje się stawki obowiązujące w roku poprzedzającym rok podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2.
2.W przypadku nieuchwalenia stawek podatku od środków transportowych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, 4 lub 6, jeśli stawki minimalne dla poszczególnych rodzajów pojazdów są wyższe od stawek uchwalonych na rok poprzedzający rok podatkowy – stosuje się odpowiednie stawki wynikające z załączników nr 1–3 do ustawy.
Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Rzym.1957.03.25.
Art. 267 (tryb prejudycjalny)
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest właściwy do orzekania w trybie prejudycjalnym:
a) o wykładni Traktatów;
b) o ważności i wykładni aktów przyjętych przez instytucje, organy lub jednostki organizacyjne Unii.
W przypadku gdy pytanie z tym związane jest podniesione przed sądem jednego z Państw Członkowskich, sąd ten może, jeśli uzna, że decyzja w tej kwestii jest niezbędna do wydania wyroku, zwrócić się do Trybunału z wnioskiem o rozpatrzenie tego pytania.
W przypadku gdy takie pytanie jest podniesione w sprawie zawisłej przed sądem krajowym, którego orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu według prawa wewnętrznego, sąd ten jest zobowiązany wnieść sprawę do Trybunału.
Jeżeli takie pytanie jest podniesione w sprawie zawisłej przed sądem krajowym dotyczącej osoby pozbawionej wolności, Trybunał stanowi w jak najkrótszym terminie.
Dodatkowe zapiski:
-
vacatio legis w przypadku ustaw podatkowych dotyczących podatków dochodowych powinno wynosić 30 dni
-
wnioskowanie a maiori ad minus – jeśli wolno więcej, to tym bardziej wolno mniej
-
wnioskowanie a minori ad maius – jeśli zakazane mniej, to tym bardziej zakazane jest więcej
-
„a contrario” - reguła wnioskowania z przeciwieństwa
-
wykładnia celowościowa – polega na odwołaniu się do celu przepisu
-
ius cogens – normy prawne bezwzględnie obowiązujące
-
reguły kolizyjne służą do usuwania sprzeczności przepisów prawa
-
klauzula derogacyjna - norma prawna uchylająca odpowiedni przepis, bądź cały akt
-
wykładnia, która ma pierwszeństwo na gruncie prawa podatkowego – wykładnia językowa
-
zasada clara non sunt interpretanda – nie interpretuje się przepisu, jeżeli nie budzi wątpliwości
-
zasada lege non distinguente – w procesie wykładni przepisu nie można wprowadzić rozróżnień tam, gdzie ich ustawa nie wprowadza
-
a dyrektywę może się powołać wyłącznie podatnik (jednostka) wywodząc z niej prawa – w razie sprzeczności prawa krajowego (ustawy, rozporządzenia) z jasnym i bezwarunkowym przepisem dyrektywy unijnej
-
rozporządzenia unijne – obowiązują w Polsce bezpośrednio i mają charakter powszechnie obowiązującego prawa
-
dniem wejścia w życie ustawy podatkowej jest dzień wskazany w ustawie
Linki do ustaw i przydatnych stron:
Ustawa o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych
Ustawa Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi
Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych
Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Rzym.1957.03.25.
Powrót