23 listopada 2021 22:33
Gdzie szukać wsparcia, czyli o różnych pomocach dla księgowych
Zawód księgowego jest ciągle na topie, ale na przestrzeni lat mocno się zmienił. Nie wypełniamy już zeszytów (kajetów), nie operujemy tak często gotówką. Zapisy księgowe powędrowały do sieci, niektóre dokumenty funkcjonują tylko w obiegu elektronicznym. Zmieniają się przepisy, realia gospodarcze, organizacja pracy i procedury. Dodatkowo od jakiegoś czasu księgowi mogą pracować zarówno z biura, jak i z domu. Pojawiły się nowe zagrożenia i wyzwania. W dużych przedsiębiorstwach księgowi zajmują się węższymi obszarami, takimi jak należności i zobowiązania, natomiast w innych jeden księgowy ma pełny dostęp do ksiąg swoich spółek. Księgowi ściśle współpracują także z doradcami podatkowymi, prawnikami, ekspertami konkretnych branż, aby jak najlepiej zrozumieć biznes klienta. Nie zawsze mamy jednak specjalistę pod ręką, a odpowiedź na nasze wątpliwości nie jest taka prosta. W takich sytuacjach, przydaje się wiedza, gdzie szukać pomocy. I tutaj przychodzi Wam z pomocą planszowa księgowa :) Pokażę Wam swoje sposoby na owocne poszukiwania oraz źródła, z których korzystam. Wiedza ta nie tylko przyda się księgowym, ale i osobom, które raz na jakiś czas spotykają się z obowiązkiem rozliczania podatków lub chcą zgłębić przepisy z myślą o założeniu działalności gospodarczej.
Po pierwsze – akty prawne
Wszelkiej pomocy powinniśmy przede wszystkim szukać w aktach prawnych. Należy zastanowić się zawsze, jakiego obszaru dotyczy zagadnienie, czy potrzebujemy rozstrzygnąć kwestię księgowo, czy w ujęciu podatkowym, jakie są terminy na rozliczenie, zgłoszenie, rozpoznanie obowiązku podatkowego oraz jakie mamy obowiązki dokumentacyjne i finansowe. Księgowi najczęściej korzystają z poniższych aktów prawnych:
- Ustawa o rachunkowości (UoR),
- Krajowe Standardy Rachunkowości (KSR - nie są to obowiązkowe standardy, ale przedsiębiorstwa mogą się do nich stosować, jeśli UoR nie rozwiązuje pewnych kwestii),
- Międzynarodowe Standardy Rachunkowości, Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (UoR wymienia podmioty, które obowiązkowo stosują przepisy wskazane w MSR/MSSF; pozostałe podmioty mogą stosować zapisy międzynarodowe, jednak tylko w przypadku, gdy krajowe standardy nie rozwiązują wszystkich wątpliwości),
Rachunkowe dylematy rozwiązuje się w miarę szybko. Przepisy bilansowe są prostsze niż podatkowe, bardziej intuicyjne i ugruntowane – nie zmieniają się tak często. Prawo podatkowe to studnia bez dna, najbardziej oczywiste przykłady wymieniam poniżej:
- Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych (Updop),
- Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (Updof),
- Ustawa o podatku od towarów i usług (Ustawa VAT),
- Ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
- Ustawa ordynacja podatkowa,
- Ustawa o podatku akcyzowym,
- Ustawa o grach hazardowych,
- Ustawa o podatku tonażowym,
- Ustawa o podatku od spadków i darowizn,
- Ustawa o podatku rolnym,
- Ustawa o podatku leśnym,
- Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych,
- Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych,
- Ustawa o podatku od wydobycia niektórych kopalin.
Nie należy zapominać również o aktach prawnych występujących w formie kodeksów, które również przydają się w biurze rachunkowym, a mogą przydać się także w życiu codziennym:
- Ustawa Kodeks spółek handlowych,
- Ustawa Kodeks cywilny,
- Ustawa Kodeks postępowania cywilnego,
- Ustawa Kodeks karny skarbowy,
- Ustawa Kodeks karny,
- Ustawa Kodeks postępowania karnego,
- Ustawa Kodeks postępowania administracyjnego,
- Ustawa Kodeks pracy.
Musimy być przygotowani na to, że dany akt prawny może odwoływać się do przepisów szczególnych związanych z konkretną branżą, np. do działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, do ustawy o biegłych rewidentach, itp. Obszarów gospodarczych jest mnóstwo – praktycznie każda sfera naszego życia została opisana w jakimś akcie prawnym, dlatego tych paragrafów nie będę przywoływać. Ważne, że obudziłam w Was świadomość, że nie zawsze przegląd przepisów skończy się na wertowaniu jednej ustawy.
Na zakończenie wspomnę jeszcze o kilku ustawach, po które również sięgają księgowi:
- Ustawa Prawo celne,
- Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym,
- Ustawa o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników,
- Ustawa o doręczeniach elektronicznych,
- Ustawa o statystyce publicznej.
Aby za bardzo Was nie załamywać dodam tylko, że oprócz ustaw często spotkamy się również z rozporządzeniami określonych ministrów, a ja najczęściej stykam się z poniższymi:
- Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie przekazywania Narodowemu Bankowi Polskiemu danych niezbędnych do sporządzania bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej,
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej,
- Rozporządzenie Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia innych terminów wypełniania obowiązków w zakresie ewidencji oraz w zakresie sporządzenia, zatwierdzenia, udostępnienia i przekazania do właściwego rejestru, jednostki lub organu sprawozdań lub informacji.
W kontekście weryfikacji przepisów o unikaniu podwójnego opodatkowania zamieszczam link do wszystkich umów, które zawarła Polska z innymi krajami:
Wykaz umów o unikaniu podwójnego opodatkowania
Na zakończenie wątku aktów prawnych wspomnę również o ustawach/rozporządzeniach, które weszły w życie w związku z COVID-19:
Koronawirus: informacje i zalecenia – podstawa prawna
Po drugie – interpretacje podatkowe
Jeżeli dane przepisy nie precyzują zjawisk gospodarczych, które przytrafiły się naszym przedsiębiorstwom, warto zastanowić się nad wystąpieniem z wnioskiem o interpretację podatkową. Interpretacje prawne będą nas chronić, o ile szczegółowo i wyczerpująco opiszemy stan faktyczny i przedstawimy argumenty za zajęciem konkretnego stanowiska w sprawie. Możemy zapytać również o zdarzenie przyszłe, jednak prawie zawsze rodzi to obawę, że dane okoliczności mogą się zmienić i wtedy ochrona z wydanego dokumentu nie zadziała na naszą korzyść. Pod poniższym linkiem znajdziecie instrukcję krok po kroku, co należy zrobić, aby uzyskać indywidualną interpretację.
Dobrym nawykiem jest także szukanie wydanych już interpretacji dla innych przedsiębiorstw, które opisują podobne operacje gospodarcze. Nie będą one nas chronić, jakby chroniły własne, ale stanowią solidne dowody na to, że doszukujemy się prawidłowego wykazywania zdarzeń i chcemy jak najlepiej odzwierciedlić je w sprawozdaniach i deklaracjach podatkowych.
Od 4 października 2021 roku uruchomiono nową wyszukiwarkę, którą znajdziecie pod poniższym adresem:
System Informacji Celno – Skarbowej EUREKA
Po trzecie – artykuły branżowe
Każdy z nas ma swoje preferencje czytelnicze. Lubimy czytać artykuły napisane przez konkretne osoby lub tylko o określonej tematyce. Artykuły branżowe, zwłaszcza podatkowe, prawne i księgowe są napisane najczęściej trudnym językiem – zawierają mnóstwo przypisów, artykułów, paragrafów, powołują się na wyroki sądów, stanowiska urzędów skarbowych i ministerstw. Ciężko połapać się, od czego zacząć, które serwisy oferują wiedzę w bardziej przystępnej formie. Jestem pewna, że znajdziecie swoje ulubione portale wśród setek dostępnych na rynku. Ja mogę Wam polecić te, z których korzystam najchętniej:
Wystrzegam się (i Wam również radzę!) stron, które zamieszczają czasem jakieś artykuły związane z obszarami podatkowo – księgowymi, jednak nie jest to ich główny obszar działalności. „Złote strzały” się zdarzają, ale nawet jeśli na takie traficie, zweryfikujcie zdobytą wiedzę koniecznie z innymi źródłami. Proponuję szukać przynajmniej trzech różnych artykułów (podpierajcie się również interpretacjami indywidualnymi) na nurtujące nas zagadnienie. Pamiętajcie, żeby sprawdzić, czy stan prawny, na który powołuje się autor jest aktualny. Polecam zapisanie się do newsletterów lub obserwujących strony na linkedIn.
Po czwarte – opracowania książkowe
Tak, to nie żart – istnieją dobre opracowania książkowe związane z księgowością. Autorzy książek bardzo się uwijają, żeby oddać na rynek najbardziej aktualne opracowania przepisów. Czasami druk książek opóźnia się właśnie ze względu na fakt, iż wychodzą ważne przepisy i autorzy chcą jeszcze poświęcić im jeden lub dwa rozdziały. Z pozycji książkowych na pewno mogę Wam polecić Podatkowe i bilansowe zamknięcie roku Wydawnictwa C. H. Beck, a także Zamknięcie roku Wydawnictwa Rachunkowość. Obie księgi (są olbrzymich gabarytów) wydawane są raz w roku akurat przed szaleństwem związanym z zamykaniem ksiąg i podejmowaniem biegłych rewidentów na audytach wstępnych i inwentaryzacjach. Na rynku są także opracowania MSR/MSSF, a także książki poświęcone pojedynczym podatkom. Sporym zagadnieniem jest również konsolidacja sprawozdań finansowych i w tym temacie też znajdziecie coś interesującego w księgarniach. Miłych poszukiwań!
Po piąte – szkolenia, konferencje, przeglądy podatkowe
Tutaj nie będę Was na nic naprowadzać, ponieważ dodałam już wcześniej kilka stron, które mogą Was naprowadzić na określone obszary. Wybór jest spory, wszystko zależy od tego, jakie podatki Was interesują, czy wolicie się dowiedzieć czegoś z prawa bilansowego czy podciągnąć w kadrach i płacach. Jeśli chcecie po prostu dowiedzieć się, co nowego pojawiło się w przepisach, jakie ustawy były niedawno ogłaszane, wówczas przeglądy podatkowe będą odpowiednie. Jeśli chcecie kompleksowo rozpracować zagadnienia dotyczące zamknięcia roku lub zgłębić Ustawę VAT – polecam kilkudniowe szkolenia. Nie da się wszystkiego powiedzieć w ciągu ośmiu godzin, a uwierzcie mi, lepiej przetrawić to co się usłyszało. Czasami na drugi dzień pojawiają się dopiero jakieś konkretne pytania.
Po szóste – kursy dla księgowych, doradców podatkowych
Jeśli zaczynacie dopiero swoją przygodę z księgowością i wiążecie w pewien sposób swoją przyszłość z tym zawodem, warto pomyśleć o kilkumiesięcznych szkoleniach, które oferuje np. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce. Kursy najczęściej kończą się egzaminem, po którego zdaniu można uzyskać certyfikat (specjalisty, głównego księgowego, itp.). Nie są to certyfikaty wydawane kiedyś przez Ministerstwo, ponieważ zawód uległ deregulacji, ale nadal są respektowane i warto je posiadać. Bardzo owocne są także kursy przygotowujące do egzaminu na doradcę podatkowego. Jeśli lepiej czujecie się w zagadnieniach podatkowych, tematy z którymi na co dzień borykają się doradcy wydają Wam się bardziej interesujące, uderzajcie na takie szkolenia. Nawet jeśli za pierwszym razem nie uda Wam się zdać egzaminu pisemnego i ustnego, na pewno wyniesiecie z nich ogromną wiedzę, a przy następnym podejściu będzie łatwiej :)
Po siódme – obwieszczenia Ministerstwa Finansów, objaśnienia do przepisów, komunikaty
Tutaj powinnam od razu postawić wykrzyknik! Pamiętajcie, nawet jeśli Ustawodawca naprawia swój błąd i precyzuje przepisy w obwieszczeniach, objaśnieniach, komunikatach NIE SĄ ONE ŹRÓDŁEM OBOWIĄZUJĄCEGO PRAWA. Nie można o tym zapomnieć. Ustawodawca wszelkie pomyłki lub niedociągnięcia powinien naprawiać przez nowelizację ustaw i rozporządzenia. Możemy powoływać się w pismach, wyjaśnieniach do urzędów na te publikacje, ale musimy traktować je jako dodatkowy argument, nie jako główny w swoim sporze. Poniżej zamieszczam Wam kilka takich opracowań.
Mechanizm podzielonej płatności
Czynny żal w formie elektronicznej
Po ósme – Krajowa Informacja Skarbowa
O Krajowej Informacji Podatkowej (teraz Skarbowej) krążą legendy, ale obawiam się, że tylko wśród księgowych. Jeśli jednak kiedyś zetknęliście się w jakimkolwiek urzędzie ze sceną z kreskówki "12 prac Asterixa" (scena w domu, który czyni szalonym) to wiecie o co mi chodzi. Podobne skojarzenia mam również przy przeprowadzaniu rozmów z urzędnikami skarbówki. Najczęściej długo czekam na swoją kolej, słucham w tym czasie muzyczki, którą przeplata co jakiś czas zdanie „jesteś … w kolejce”. Jak w końcu udaje się dodzwonić, kilku księgowych stoi już nade mną, żeby tylko przejąć słuchawkę jak skończę rozmawiać. Przez sytuację związaną z pandemią urzędy również zmieniły swoje godziny pracy i jeszcze rzadziej można było kogoś złapać na posterunku. Zaczęła obowiązywać jednak korespondencja mailowa na większą skalę, dzięki czemu nie ustał obieg dokumentów . Rozmowy z KIS bywają mniej lub bardziej owocne, ale warto próbować podejmować rozmowy z konsultantami. Jest to kolejne źródło informacji, które chociaż nie wiąże nas prawnie, to przydaje się w naprowadzeniu na właściwe przepisy.
Po dziewiąte – dostawcy systemów księgowych, oprogramowania biznesowego
Przez zmieniające się przepisy systemy księgowe uległy skomplikowaniu. Szczególnie dotkliwe są zmiany w programach, które dużo procesów mają ustawionych na sztywno. Czasami opłaca się dostosować jakąś zakładkę do nowych potrzeb, niż tworzyć nowe narzędzie skrojone na miarę. Czasami zakup osobnego oprogramowania od innego dostawcy jest tańszy od przerabiania całego systemu. Ministerstwo Finansów również dostarcza oprogramowanie, ale dla podmiotów posiadających mniejszą liczbę zapisów księgowych i rekordów, na przykład w plikach kontrolnych JPK_VAT. Zwróćcie uwagę na to, że narzędzia dostarczane przez takie firmy, jak SAP czy Asseco Poland ulegają aktualizacjom, najczęściej płatnym. Nie tylko księgowi borykają się więc z implementacjami przepisów, ale również podmioty z nimi współpracujące dostosowują swoje produkty do nowych potrzeb. Warto być w kontakcie ze swoimi konsultantami i przedstawicielami programów w przedsiębiorstwach, żeby wiedzieć kiedy szykują się nowe paczki aktualizacji. Obyście nie spotkali się nigdy z sytuacją , że wypuściliście jakiś plik do urzędu w starej strukturze – pamiętajcie sprawdzić, czy wysyłacie pliki na aktualnych schematach.
Po dziesiąte – wymiana doświadczeń z osobami, które przeszły przez dany przypadek
Nie mam tutaj na myśli odszukiwanie najstarszej Grażynki czy Anetki w firmie. Najstarsze księgowe nie zawsze mogą pochwalić się największym doświadczeniem w rozwiązywaniu skomplikowanych zagadnień podatkowych. Pisząc o wymianie poglądów, mam na myśli pochylenie się nad tematem z różnymi osobami, które na przykład pracowały wcześniej jako doradcy podatkowi, główni księgowi. Chodzi o szybką burzę mózgów i wyłapanie, czy ktoś z naszego otoczenia miał kiedyś podobny przypadek podatkowy. Wymiana informacji może dać nam już jakiś trop, po którym dojdziemy do rozwiązania. Czasem można również napisać na forum księgowych, podjąć temat na szkoleniu lub na grupie mailingowej w miejscu pracy. Nie zaszkodzi poznać różne stanowiska. Ostatecznie, można zadzwonić do urzędu skarbowego, ale nawet jeśli miła pani udzieli nam informacji, nie będzie dla nas wiążąca prawnie i z pewnością zostaniemy o tym poinformowani. W skrajnym wypadku dowiemy się, że pani z urzędu w ogóle nie zajmie stanowiska w sprawie – to przypadek który wystąpił naprawdę. Jak widać, częstotliwość wprowadzenia zmian w podatkach nie służy nikomu – ani urzędnikom, ani przedsiębiorcom.
Źródeł, z których możemy czerpać wiedzę jest mnóstwo. Księgowi dzielą się swoim doświadczeniem, chętnie włączają się do dyskusji na skomplikowane tematy. Czasami odpowiedź na pytanie jest prosta i wystarczy prosta burza mózgów w zespole, rzucenie hasła i wspólne znalezienie rozwiązania. Czasami zagadnienie jest tak skomplikowane, że odmówią Wam wydania interpretacji indywidualnej i z problemem zostaniecie sami. W księgowości należy kierować się zasadą należytej staranności i dokumentować swoje próby prawidłowego ujęcia operacji gospodarczych. Bądźcie na bieżąco z przepisami i wymieniajcie się zdobytą wiedzą :)
Powrót